'Voorkomen is beter dan genezen', zegt het spreekwoord. Daarom zet MIND de komende jaren fors in op preventie, het voorkomen van psychische problemen. Er moet meer aandacht zijn voor het behoud van psychische gezondheid, het tijdig signaleren van beginnende mentale klachten en het versterken van mentale weerbaarheid van jong en oud. Ook terugvalpreventie zou veel centraler mogen staan in de ggz: hiermee worden veel psychisch leed en onnodige zorgkosten voorkomen. Vaak staat preventie bij beleidsmakers niet hoog op de agenda. Dit komt onder andere omdat het belang wordt onderschat en omdat er geen geld voor beschikbaar is (of wordt gemaakt). Preventie vraagt om landelijke agendering, een goede samenwerking van lokale en regionale partijen in de zorg en het gemeentelijke domein. Daarbij zijn het uitwisselen van kennis en een passende financiering van groot belang. De leefwereld van alle mensen die mentaal gezond willen blijven moet daarbij steeds het uitgangspunt zijn.
Driekwart van de psychische aandoeningen begint voor het 25ste levensjaar. De cijfers van de Commissie Actuele Nederlandse Suïcideregistratie (CANS) over 2021 hebben het zorgelijke beeld laten zien dat er een stijging is waargenomen in het aantal zelfdodingen bij 20- tot 30-jarigen, vooral bij mannen. Het is goed mogelijk dat er een verband te leggen is met de coronapandemie. Zoals al geschetst, wordt er nog onvoldoende ingespeeld op preventie van psychische klachten, ook bij jongeren. Als dit wel gebeurt dan is dat vaak binnen de zorg en is een behandeling meestal onvermijdelijk. MIND werkt actief samen met 113 online en andere betrokken partijen om suïcides terug te dringen, onder andere door meer aandacht te vragen voor de bespreekbaarheid van mentale klachten, de leefstijl en belevingswereld van jongeren. Met MIND Young spelen we hier succesvol op in.
MIND is in 2021 zeer actief betrokken geweest bij de hervorming van de jeugdzorg. We namen met verschillende ervaringsdeskundigen deel aan werkgroepen en een bestuurlijk overleg. Daarnaast hebben we een toets ontwikkeld, waarmee we elke hervormingsmaatregel die in de jeugdzorg wordt genomen, kunnen toetsen op het effect op de leefwereld van jongeren. Want uiteindelijk moet de hervorming van de jeugdzorg altijd ten goede komen aan het welzijn en de gezondheid van de jongeren en hun ouders.
Bespreekbaar maken van psychische problemen is belangrijk: hoe eerder dit gebeurt, hoe beter. Om de bespreekbaarheid onder jongeren te bevorderen hebben we, samen met Diversion, via onze MIND Young Academy gewerkt aan het bespreekbaar maken van psychische klachten op scholen. Vanwege corona ging dat in 2021 vooral digitaal. Leerlingen blijken veel baat te hebben bij het luisteren naar verhalen van ervaringsdeskundige leeftijdsgenoten; er ontstaat meer openheid in de groep, meer inzicht in psychische problemen en meer onderling begrip en herkenning. Daarnaast worden scholen en leerkrachten zich meer bewust van het belang om in de (nabijheid van de) school laagdrempelige hulp en opvang te regelen.
Bewustwordingscampagne rond angst, depressie en stress
MIND lanceerde begin december een online en offline bewustwordingscampagne rond de veelvoorkomende psychische klachten angst, depressie en stress. Veel mensen houden hun klachten en gevoelens helaas (nog) verborgen voor anderen, terwijl erover praten vaak de eerste stap is naar herstel en hulp. De campagne speelde hierop in door mensen 'tussen de regels door' te laten lezen hoe het daadwerkelijk met iemand gaat, want dat zie je niet altijd op het eerste gezicht. Het doel van de campagne was mensen te laten inzien dat ze psychische klachten en mentale gezondheid serieus moeten nemen. En dat het geen schande is om er met iemand over te praten. De campagne was drie weken lang te zien op YouTube, Instagram en Facebook en ook in diverse dagbladen zoals Algemeen Dagblad, de Volkskrant en Trouw. Verder werkten we mee aan de campagne van 113: 'Ikzieje'. Ook deze campagne wil de bespreekbaarheid van mentale problemen en suïcidale gedachten bevorderen.
MIND besteedde ook aandacht aan het thema diversiteit, zowel op het gebied van gender, LHBTIQ+ als culturele diversiteit. Juist omdat binnen deze groepen mentale problemen vaak onvoldoende worden (h)erkend. In 2021 is een speciale 'denkgroep' opgestart waarmee gesproken wordt over zaken als stigma, spiritualiteit, religie en goede diagnostiek van psychische klachten. Ook kwam de vaak gebrekkige aansluiting van het ggz-aanbod voor mensen met een andere culturele achtergrond en hun naasten naar voren.
Last Man Standing
Last Man Standing werd in 2021 voor de vijfde keer georganiseerd. Deze editie telde maar liefst vier locaties, 450 deelnemers en 105.000 euro aan donatie-opbrengsten. Er werd in 2021 gekozen voor locaties in studentensteden (Amsterdam, Groningen, Nijmegen, Utrecht), om zo met studenten in het hele land in gesprek te gaan over mentale gezondheid. De hoofdlocatie was op het buitendeck van het Muziekgebouw aan 't IJ in Amsterdam. Door het event in vier studentensteden te organiseren is er veel lokale media-aandacht geweest en hebben veel studentenverenigingen kennis kunnen maken met de acties, voorlichting en anonieme hulp van MIND.
Week van de prestatiedruk
Bijna 70 procent van de studenten in Nederland geeft aan last te hebben van prestatiedruk. Tijdens de Week van de Prestatiedruk, die plaatsvond van 17 tot en met 21 mei 2021, konden studenten leren met die prestatiedruk om te gaan. Enkele honderden studenten namen hieraan deel. Elke dag werden er oefeningen, tips en adviezen gegeven over hoe je het beste kunt studeren en hoe je mentaal fit kunt blijven. Daarnaast konden vragen worden gesteld aan een professional tijdens een live chatsessie en ontvingen deelnemers elke dag een challenge, bij voorbeeld over omgaan met teleurstellingen, niet perfect hoeven zijn, je zelfvertrouwen een boost geven, ontspannen en bewegen.
Lancering Programma Hoofdzaken
MIND heeft in 2021 samen met de Hersenstichting en ZonMw een manifest rondom een nieuw programma met als titel 'Hoofdzaken' opgesteld. Dit is op 30 september feestelijk gelanceerd en aangeboden aan Koningin Máxima. Het programma slaat een brug tussen verschillende wetenschappen en domeinen. Door samen op te trekken en kennis te delen hopen we nieuwe oplossingen te vinden voor het voorkomen van psychische en hersengerelateerde aandoeningen.
Preventie in de huisartsenpraktijk
Bij beginnende psychische klachten gaan mensen vaak als eerste naar de huisarts. Een groot deel van die klachten betreft depressie. Daarom heeft MIND, in samenwerking met de Depressievereniging, het project 'Depressiepreventie in de huisartsenpraktijk' ontwikkeld. Dit heeft in 2021 geleid tot een aantal mooie materialen die huisartsen en hun praktijkondersteuners (POH's ggz) kunnen gebruiken in hun praktijk. Een voorbeeld hiervan zijn signaleringskaarten waarin staat wat iemand kan doen bij een depressie. Deze kaarten zijn voor patiënten en voor naasten en kunnen ook ingezet worden bij webinars en online supportgroepen. Daarnaast is er een eenmalig MIND Magazine ontwikkeld, dat in (o.a.) de wachtkamers gelezen kan worden. De eerste reacties op het magazine waren zeer positief.